Bağışıklık Sisteminde Doğuştan Bağışıklık ve Edinilmiş Bağışıklık Mekanizmaları Nasıl Çalışır?

Bağışıklık sistemi, vücutta hastalık oluşmasını engelleyen ya da var olan hastalıkla savaşan biyolojik bir savunma sistemidir. Görevi, organizmamıza sızan patojenlerle savaşmak ve onları ortadan kaldırmaktır. Patojenler; bakteriler, virüsler, mantarlar veya parazitler olabilir. Bağışıklık mekanizması, doğuştan (spesifik olmayan) bağışıklık ve edinilen (spesifik) bağışıklıktan oluşur. Her iki sistem de birbirine yakından bağlıdır ve farklı görevler üstlenir.

Bağışıklık Sistemi Nedir, Nasıl Çalışır, Nasıl Korunur ve Desteklenir? Sorusunu ele aldığımız içeriğimize bağlantı üzerinden ulaşabilirsiniz.

Doğuştan Gelen Bağışıklık Sistemi Nedir?

Doğal bağışıklık, immün sistemin iki kolundan birini oluşturur. Evrim sürecindeki en eski savunma sistemi olan bu bağışıklık, her insanda doğuştan gelir ve patojenlere karşı benzer tepkiler verir. Bu nedenle spesifik olmayan bağışık sistemi şeklinde de adlandırılır. Doğuştan gelen sistem, çok hızlı şekilde harekete geçer ve enfeksiyonlara karşı ilk savunmayı devreye sokar.

Patojenleri yok etmek üzere çalışan bağışıklık hücrelerinin salgıladığı proteinler, edinilen bağışıklıkta olduğu gibi patojenlerle karşılaşıp tanıma aşaması yerine onları soysal olarak tanır. İnsanlar ve hayvanlar başta olmak üzere canlıların tümü, sağlıklı olduğu sürece bu özellikle doğar. Benzer şekilde bitkiler, mantarlar ve ilkel çok hücreliler, büyük ölçüde azaltılmış formda bağışıklık sistemine sahiptir.

Doğal bağışıklıkta vücut, enfeksiyona karşı spesifik olmayan bir reaksiyon gösterir. Fiziksel, kimyasal, hücresel ve sıvısal mekanizmalar devreye girer. Örnek olarak, patojenleri dışarda tutan cilt ve mukoza zarı, patojenleri yok eden mide asidi, patojenleri hapseden mukus, genler tarafından kodlanan antijenler, doğal immun yanıt sisteminin mekanizmaları arasında sayılabilir.

Edinilmiş Bağışıklık Sistemi Nedir?

Yaşam boyu karşılaşılan enfeksiyonlara karşı edinilen bağışıklık sistemidir. Doğuştan gelen bağışıklık sistemi, canlıyı tamamen korumak için yetersiz kalır. Bu durumda devreye edinilmiş bağışıklık sistemi olarak adlandırılan spesifik bağışıklık girer. Doğal bağışıklıktan farklıdır. Oldukça yavaş işlemesine karşın patojene yönelik bir savunma geliştirdiği için çok daha etkilidir.

Saatler, günler ve haftalar sürebilen, zamana ihtiyaç duyan edinilmiş bağışıklık, bu sürede patojenlere karşı bağışıklık hafızası da oluşturur. Böylece aynı düşmanla tekrar karşılaştığında çok daha hızlı ve güçlü bir tepkiyle savaşır. Bu hafıza, insanların bazı hastalıkları hayatlarında sadece 1 kez yaşadığının kanıtıdır. Bağışıklık sistemi, geçirilen hastalığa karşı yanıt verir hale gelmiştir. Hastalık etkisini göstermeden yakalar ve yok eder.

Spesifik ya da adaptif bağışıklıkta sistemin devreye girebilmesi için önce yabancı madde veya patojenin tanınması gerekir. Edinilmiş bağışıklık sistemi unsurları; T lenfositleri, B lenfositleri, kandaki antikorlar ve diğer vücut sıvılarıdır.

B hücreleri, düşman bir istilacıyı etkisiz hale getiren veya bağışıklık sisteminin diğer bölümlerinin saldırısı için hedef haline getiren antikor adı verilen proteinler yaparak bakteri ve virüslerle savaşır. T hücreleri ise, enfekte olmuş hücrelere yönelik saldırıları koordine eder ve bu saldırıları gerçekleştirir. T Hücreleri sitokin olarak bilinen kimyasal mesajlar göndererek takviye çağırır.

Sonuç olarak, her iki bağışıklık sistemi de vücudun hayatta kalması için son derece önemli görevler üstlenir. Bağışıklık sistemleri doğuştan ve edinilmiş olmak üzere ikiye ayrılır. Edinilmiş bağışıklık düşman patojenlere karşılaşıldıkça geliştirilir. Aşılar da edinilmiş bağışıklığı destekleyici yardımcı araçlardır.

Bağışıklık Sistemini Olumsuz Etkileyen Durumlar Nelerdir?

Bağışıklık sistemi, oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir. Çalışma sistemi benzer olsa da her canlıda aynı etkinliğe sahip olmayabilir. Genetik ve yaşamsal birçok faktöre bağlı olarak çalışır. Yaşlılık, çevresel toksinlerin varlığı, fazla kilo, kötü beslenme alışkanlıkları, kronik hastalıklar, kronik stres ve yetersiz uykunun bağışıklığı olumsuz etkilediğine dair çokça çalışma mevcuttur. Bu nedenle müdahale edilebilen unsurlara karşı daha özverili bir yaşam tarzı benimsemek, hastalıkların riskini azaltmada ve mevcut hastalıklarla mücadelede oldukça etkili bir faktör olabilir.

Bağışıklık Sisteminizi Güçlendirmeye Yardımcı Olacak 4 Tarif konusunu ele aldığımız içeriğimize bağlantı üzerinden ulaşabilirsiniz.